Glenn Greenwald: “Welke mensen de échte doelwitten van de NSA zijn, wordt nog onthuld”

Journalist Glenn Greenwald, die vorig jaar als eerste berichtte over de afluisterpraktijken van de Amerikaanse inlichtingendiensten in The Guardian, heeft in Amsterdam uitleg gegeven bij zijn boek ‘De Afluisterstaat’. Data News was van de partij. 3 vragen aan Glenn Greenwald.

Niet alleen Edward Snowden was een sleutelpion in de onthullingen over de Amerikaanse inlichtingendienst NSA en haar veelbesproken spionageprogramma. Ook ex-Guardian-journalist Glenn Greenwald had er een aandeel in: hij was de man die zo’n jaar geleden door Snowden werd benaderd om het verhaal – stukje bij beetje, document per document – naar buiten te brengen.

‘No Place To Hide’ – een boek waarin Greenwald de gebeurtenissen van het voorbije jaar op een rijtje zet, en onder meer ook zijn persoonlijke relatie en ontmoetingen met Snowden beschrijft – is zonet vertaald naar het Nederlands als ‘De Afluisterstaat’.

Glenn Greenwald was op 20 mei in de Amsterdamse Stadsschouwburg om toelichting te geven bij dat boek. En om vragen te beantwoorden. Wij waren erbij.

Is Edward Snowden nu, ondanks zijn verplicht verblijf in Rusland, in het geld aan het baden? Greenwald : Nee. Het was hem niet te doen om de bekendheid. Hij had dat hele NSA-archief in één keer op het web kunnen uploaden, hij had het in het geheim kunnen lekken naar een andere overheid om de VS zwart te maken én hij had het voor tientallen miljoenen kunnen verkopen aan eender welke inlichtingendienst ter wereld. Dan was hij rijk geweest voor de rest van zijn leven. Maar dat heeft hij, zoals het een bedachtzame klokkenluider betaamt, niet gedaan. In plaats daarvan is hij naar een stel – in zijn ogen betrouwbare – journalisten gestapt, omdat hij zichzelf niet goed genoeg geplaatst voelde om te bepalen welke informatie publiek gemaakt moest worden en welke niet. Hij had wel een raderwerk in zijn hoofd, maar heeft ons het journalistieke werk laten doen.

In welke mate is het spionageprogramma van de inlichtingendiensten bedoeld voor terrorismebestrijding, en in welke mate om individuen af te luisteren? Greenwald : “Collect it all”, “sniff it all”, “exploit it all”; het zijn maar enkele van de slagzinnen die de NSA gebruikt in haar documenten. Dat er enkel gericht afgetapt wordt, is dus niet echt credibel. Er zijn al genoeg voorbeelden van misbruik op individueel niveau bekend geraakt.
Maar welk soort mensen nu écht door de inlichtingendiensten beoogd wordt, zal in de nabije toekomst nog, via nieuwe documenten, onthuld worden. En dat zal het plaatje compleet maken.”

Was jij destijds een voorstander van Obama als opvolger van George Bush? Hij beweert nu dat de VS “de enigen zijn die een open debat kunnen voeren over hun spionageprogramma’s”, terwijl hij de NSA-praktijken natuurlijk jarenlang heeft laten begaan. Greenwald : Het is impressionant hoe hij die dingen kan zeggen met zo’n serieus gezicht (lacht). Ja, ik wilde in 2008 dat Obama de presidentsverkiezingen zou winnen. Maar datzelfde jaar nog lekte WikiLeaks een geheim document van de CIA. Daarin stond dat het belangrijk was voor de nationale veiligheid om niet langer de cowboy George Bush – die steeds meer verafschuwd werd, vooral in Europa – maar wel de vriendelijke, gesofisticeerde en progressieve Barack Obama het gezicht te maken van de oorlogen die de VS voerden. Met het merk Obama wilde Amerika het ‘anti-oorlogsgevoel’ dat bij veel landen begon te heersen, omkeren. Natuurlijk moest Obama uiteindelijk gewoon hetzelfde beleid verderzetten.
En wat dat “open debat” betreft: hij voert dat blijkbaar zo graag dat hij er alles aan wil doen om de man die het op gang gebracht heeft, Edward Snowden, voor de rest van zijn leven op te sluiten. Een vreemde manier van dankbetuiging.
Vergeet ook niet dat Obama voor de NSA-onthullingen ook al 5 jaar president was, en nooit een debat gestart heeft. Hij deed er zelfs alles aan om ‘de afluisterstaat’ geheim te houden. Het debat over privacy is hem dus opgedrongen. Ik denk dat de onthullingen van het laatste jaar de ogen van veel mensen geopend hebben over het imago van Obama versus de realiteit.